Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης στους Δήμους ακολουθεί τη θητεία της Δημοτικής Αρχής (Ν.3852/2010, Άρθρο 77). Από την εισαγωγή του θεσμού του Συμπαραστάτη μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τρεις αυτοδιοικητικές περίοδοι. Η πρώτη από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι και τον Αύγουστο του 2014, η δεύτερη από τον Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι και τον Αύγουστο του 2019 και η τρίτη από τον Σεπτέμβριο του 2019 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023. Εδώ μπορείτε να δείτε μια συνοπτική αποτίμηση της εφαρμογής του θεσμού καθώς και τους Δήμους και τις Περιφέρεις που είχαν επιλέξει Συμπαραστάτη κατά τη διάρκεια αυτών των τριών περιόδων.
Εισαγωγικά Στοιχεία
Η εφαρμογή του θεσμού του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης ομολογουμένως δεν έχει υιοθετηθεί στον αναμενόμενο βαθμό κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων αυτοδιοικητικών περιόδων από τη θεσμοθέτησή του με τον Ν.3852/2010. Την τελευταία αυτοδιοικητική περίοδο 2019-2023, μόλις 19% των Δήμων που όφειλαν να επιλέξουν Συμπαραστάτη του Δημότη πράγματι επέλεξαν (δηλαδή 42 από τους 221 Δήμους). Τις δύο προηγούμενες περιόδους το ποσοστό διαμορφώθηκε σε 15,5% και 20,4% αντίστοιχα.
Πληθυσμιακά κριτήρια
Σύμφωνα με τον Ν.3852/2010 Αρ. 77 παρ. 1, ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης απευθύνεται "στους δήμους άνω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων, καθώς και στους νησιωτικούς δήμους". Η εφαρμογή του θεσμού του Συμπαραστάτη έγινε για πρώτη φορά από τις Δημοτικές Αρχές που ξεκίνησαν τη θητεία τους από την 1η Ιανουαρίου 2011, ενώ το ίδιο έτος διενεργήθηκε Γενική Απογραφή Πληθυσµού - Κατοικιών από την ΕΛΣΤΑΤ. Βάσει της "Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης", δηλαδή του Ν.3852/2010 με τον οποίο εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη και ο θεσμός του Συμπαραστάτη, επανακαθορίστηκαν τα όρια των αυτοδιοικητικών μονάδων (ΟΤΑ) διαμορφώνοντας συνολικά 325 Δήμους. Ακολούθως, με τη διάσπαση 5 Δήμων σε 12 νέους* με το Πρόγραμμα Κλεισθένης (Ν.4555/2018) ο αριθμός των Δήμων διαμορφώθηκε σε 332. Εξ' αυτών, 71 Δήμοι είναι νησιωτικοί, εξαιρώντας τους Δήμους της Κρήτης (πλην της Γαύδου) και της Περιφερειακής Ενότητας Ευβοίας, σύμφωνα πάλι με το Πρόγραμμα Κλεισθένης (Ν.4555/2018, Άρ. 2).
*Με τον Ν.4555/2018 (Πρόγραμμα Κλεισθένης Ι) διασπάστηκαν οι ακόλουθοι Δήμοι σε νέους:
| Παλαιός δήμος | Καινούργιοι δήμοι |
|---|---|
| Δήμος Κέρκυρας | Δήμος Βόρειας Κέρκυρας
Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων |
| Δήμος Κεφαλλονιάς | Δήμος Αργοστολίου Δήμος Ληξουρίου Δήμος Σάμης |
| Δήμος Σάμου | Δήμος Ανατολικής Σάμου Δήμος Δυτικής Σάμου |
| Δήμος Σερβίων - Βελβεντού | Δήμος Βελβεντού |
| Δήμος Λέσβου | Δήμος Δυτικής Λέσβου |
Η διάσπαση τεσσάρων (4) νησιωτικών Δήμων σε δέκα (10) νέους μετέβαλε τον αριθμό των υπόχρεων σε επιλογή Συμπαραστάτη Δήμων κατά +6.
Η διάσπαση του Δήμου Σερβίων - Βελβεντού της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας δεν μετέβαλε τον αριθμό των υπόχρεων Δήμων καθώς ήταν ήδη κάτω του ορίου των 20.000 κατοίκων πριν τη διάσπαση.
Σύμφωνα με τη Γενική Απογραφή Πληθυσµού της ΕΛΣΤΑΤ το 2011, οι Δήμοι κάτω των 20.000 κατοίκων ανέρχονταν στους 170, περιλαμβάνοντας βέβαια και τους περισσότερους νησιωτικούς Δήμους (συγκεκριμένα τους 59 από τους 71). Έτσι, η εφαρμογή του θεσμού του Συμπαραστάτη στηρίχθηκε στη Γενική Απογραφή του 2011 προκειμένου να προσδιοριστούν οι Δήμοι εκείνοι που, βάσει πληθυσμιακού κριτηρίου, είναι υπόχρεοι επιλογής Συμπαραστάτη. Στα στοιχεία της Γενικής Απογραφής 2011 βασίστηκαν και οι τρεις Δημοτικές Περίοδοι που μεσολάβησαν από την ψήφιση του Ν.3852/2010 μέχρι σήμερα. Σημειώνεται επίσης ότι οι νησιωτικοί Δήμοι δεν περιλαμβάνονταν στον Ν.3852/2010 ως υπόχρεοι επιλογής Συμπαραστάτη, κάτι που άλλαξε με τον 4623/2019, όπου στους Δήμους άνω των 20.000 κατοίκων προστίθεται το λεκτικό "καθώς και οι νησιωτικοί Δήμοι" (Ν.4623/2019, Άρθρο 7, παρ.2), εφαρμόζοντας τη συνταγματική επιταγή της προστασίας της νησιωτικότητας (άρθρο 101, παρ. 4 Σ.).
Το 2021 διενεργήθηκε ξανά Γενική Απογραφή Πληθυσµού από την ΕΛΣΤΑΤ. Έτσι, οι νέες Δημοτικές Αρχές που αναλαμβάνουν καθήκοντα από 1η Ιανουαρίου 2024, αναμένεται να λάβουν υπόψιν τα στοιχεία της Γενικής Απογραφής 2021. Σύμφωνα με τις πληθυσμιακές μεταβολές που κατέγραψε η Γενική Απογραφή Πληθυσμού του 2021, οι Δήμοι κάτω των 20.000 κατοίκων ανέρχονται πλέον σε 178. Συγκεκριμένα, υπήρξαν 10 Δήμοι που έπεσαν κάτω από το όριο των 20.000 κατοίκων (ειδικότερα οι Δήμοι Βισαλτίας, Βόλβης, Ηράκλειας, Σιντικής, Σκύδρας, Κιλελέρ, Μετεώρων, Ιστιαίας - Αιδηψού, Μεσσήνης και Πύλου - Νέστορος) και 2 Δήμοι (ο Δήμος Σητείας και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων) που το ξεπέρασαν. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ήταν ήδη υπόχρεος επιλογής Συμπαραστάτη, καθότι νησιωτικός, ο αριθμός των Δήμων που δεν είναι πλέον υποχρεωμένοι να επιλέξουν Συμπαραστάτη βάσει της τελευταίας Απογραφής Πληθυσμού ανέρχονται σε 9. Έτσι, οι ηπειρωτικοί Δήμοι άνω των 20.000 κατοίκων πλέον ανέρχονται σε 141. Αν σε αυτούς προστεθούν και οι 71 νησιωτικοί Δήμοι, τότε το σύνολο των Δήμων που είναι υπόχρεοι επιλογής Συμπαραστάτη ανέρχονται πλέον σε 212.
Δείτε τους Δήμους και τις Περιφέρεις που είχαν επιλέξει Συμπαραστάτη κατά τη διάρκεια των τριών προηγούμενων περιόδων:
Ο Συμπαραστάτης σε Δήμους και Περιφέρειες (2011-2014)
Οι Δήμοι που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης κατά τη Δημοτική Περίοδο 2011-2014 είναι οι:
Οι Περιφέρειες που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης κατά την Περιφερειακή Περίοδο 2011-2014 είναι οι:
Όλα τα αναφερόμενα στοιχεία εφαρμογής του θεσμού από τους ΟΤΑ βασίζονται στην αξιοπιστία και την πληρότητα των πληροφοριών που παρέχουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, είτε στους σχετικούς ιστοτόπους τους είτε στη Δι@ύγεια. Ωστόσο, η διαδικασία της έρευνας σε αυτές τις πηγές συχνά ανέδειξε πως η αξιοπιστία και η πληρότητα αυτών των πληροφοριών δεν είναι καθόλου δεδομένες. Συνεπώς, τα στοιχεία που δίνονται παραπάνω ενδέχεται να μην είναι απόλυτα ακριβή.
Ο Συμπαραστάτης σε Δήμους και Περιφέρειες (2014-2019)
Οι Δήμοι που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης κατά τη Δημοτική Περίοδο 2011-2014 είναι οι:
Οι Περιφέρειες που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης κατά την Περιφερειακή Περίοδο 2014-2019 είναι οι:
Όλα τα αναφερόμενα στοιχεία εφαρμογής του θεσμού από τους ΟΤΑ βασίζονται στην αξιοπιστία και την πληρότητα των πληροφοριών που παρέχουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, είτε στους σχετικούς ιστοτόπους τους είτε στη Δι@ύγεια. Ωστόσο, η διαδικασία της έρευνας σε αυτές τις πηγές συχνά ανέδειξε πως η αξιοπιστία και η πληρότητα αυτών των πληροφοριών δεν είναι καθόλου δεδομένες. Συνεπώς, τα στοιχεία που δίνονται παραπάνω ενδέχεται να μην είναι απόλυτα ακριβή.
Ο Συμπαραστάτης σε Δήμους και Περιφέρειες (2019-2023)
Αλλαγές σε σχέση με την προηγούμενη Δημοτική Περίοδο
Μια καίρια αλλαγή για τον θεσμό του Συμπαραστάτη του Δημότη που επήλθε με τον Ν.4623/2019 είναι ότι συμπεριέλαβε όλους τους νησιωτικούς δήμους, ανεξαρτήτως πληθυσμού, ως υπόχρεους επιλογής Συμπαραστάτη (Ν.4623/2019, Άρθρο 7, παρ.2), εφαρμόζοντας τη συνταγματική επιταγή της προστασίας της νησιωτικότητας (άρθρο 101, παρ. 4 Σ.).
Με το Πρόγραμμα Κλεισθένης (Ν.4555/2018) ο αριθμός των Δήμων διαμορφώθηκε από 325 σε 332. Η διάσπαση τεσσάρων (4) νησιωτικών Δήμων σε δέκα (10) νέους μετέβαλε τον αριθμό των υπόχρεων σε επιλογή Συμπαραστάτη Δήμων κατά +6. Έτσι, το σύνολο των Δήμων που είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης ανήλθε σε 221.
Μια ακόμη σημαντική αλλαγή έρχεται με τον Ν.4623/2019, ο οποίος όχι μόνο κατήργησε τον βραχύβιο θεσμό του Δημοτικού Διαμεσολαβητή (Ν. 4555/2018) επαναφέροντας το θεσμό του Συμπαραστάτη (για περισσότερες πληροφορίες βλ. Ο Θεσμικός ρόλος του Συμπαραστάτη και η πορεία του στην Ελλάδα), αλλά αύξησε και την πλειοψηφία που απαιτείται για την εκλογή Συμπαραστάτη. Συγκεκριμένα, ενώ μέχρι τότε προβλεπόταν πλειοψηφία 2/3 επί του συνόλου των μελών του Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου για την εκλογή Συμπαραστάτη, με τον Ν.4623/2019 αυτή η πλειοψηφία μεταβλήθηκε στα 3/5 των παρόντων μελών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου (Ν.4623/2019, Άρθρο 7, παρ.3-4).
Οι Δήμοι που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης κατά τη Δημοτική Περίοδο 2019-2023 είναι οι:
Οι Περιφέρειες που επέλεξαν Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης κατά την Περιφερειακή Περίοδο 2019-2023 είναι οι:
Όλα τα αναφερόμενα στοιχεία εφαρμογής του θεσμού από τους ΟΤΑ βασίζονται στην αξιοπιστία και την πληρότητα των πληροφοριών που παρέχουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, είτε στους σχετικούς ιστοτόπους τους είτε στη Δι@ύγεια. Ωστόσο, η διαδικασία της έρευνας σε αυτές τις πηγές συχνά ανέδειξε πως η αξιοπιστία και η πληρότητα αυτών των πληροφοριών δεν είναι καθόλου δεδομένες. Συνεπώς, τα στοιχεία που δίνονται παραπάνω ενδέχεται να μην είναι απόλυτα ακριβή.
Ο Συμπαραστάτης σε Δήμους και Περιφέρειες (2024-2028)
(Δες ποιοί)
Αλλαγές σε σχέση με την προηγούμενη Δημοτική Περίοδο
Σύμφωνα με τις πληθυσμιακές μεταβολές που κατέγραψε η Γενική Απογραφή Πληθυσμού του 2021, οι Δήμοι κάτω των 20.000 κατοίκων ανέρχονται πλέον σε 178. Συγκεκριμένα, υπήρξαν 10 Δήμοι που έπεσαν κάτω από το όριο των 20.000 κατοίκων και 2 Δήμοι που το ξεπέρασαν. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο ένας εκ των δύο Δήμων που το ξεπέρασαν είναι νησιωτικός (Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων) και ήταν ήδη υπόχρεος επιλογής Συμπαραστάτη, ο αριθμός των Δήμων που δεν είναι πλέον υποχρεωμένοι να επιλέξουν Συμπαραστάτη βάσει της τελευταίας Απογραφής Πληθυσμού ανέρχονται σε 9. Έτσι, οι Δήμοι που είναι υπόχρεοι επιλογής Συμπαραστάτη διαμορφώνονται πλέον στους 212.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Ν. 4873/2021 Άρθρο 51, παρ.3 διευκρινίζεται οτι η πλειοψηφία των τριών πέμπτων (3/5) αφορούσε τη δημοτική περίοδο 2019-2023, με την παρ.1 του ίδιου Άρθρου να επαναφέρει την πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) του συνόλου των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου.
Οι Δήμοι που έχουν επιλέξει Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης κατά τη Δημοτική Περίοδο 2024-2028:
Οι Περιφέρειες που έχουν επιλέξει Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης κατά την Περιφερειακή Περίοδο 2024-2028:
Περιφέρειες που έχουν Συμπαραστάτη
